Gospodarstwo Selnika

Dom Selnika, ul. Kościelna, 1919

Dom mieszkalny przy ulicy Kościelnej 11 wchodzi w skład gospodarstwa rodziny Selników. Wybudowany został u schyłku XIX wieku. Nie zmieniony od samego początku przetrwał do dnia dzisiejszego. Dom wraz gospodarstwem i ziemią uprawną został kupiony przez Leona i Jadwigę Selników w roku 1919. Ze starej zabudowy przetrwał jeszcze budynek gospodarczy. Stodoła, obora, jak i chlew spłonęły w czasie okupacji. Z czego w roku 1953 odbudowano tylko stodołę. Dom rodziny Selników należy do jednych ze starszych na terenie Starej Rumi.

Betonowy zbiornik

Bunkier przy ulicy Tysiąclecia na byłym lotnisku, 2001 r.

BBetowy bunkier, bo tak go przez wiele lat określano w Rumi w rzeczywistości służył jako zbiornik. Grubość żelbetonowych ścian zewnętrznych wynosiły zaledwie 35 cm, wewnętrzne 20, a stropu 30 a nie 1m grubości jak niosła legenda o tym obiekcie w Rumi. Nie posiadał żadnego typowego wejścia w ścianie zewnętrznej. Stawiali go Niemcy między innymi przy obiektach związanych z obsługą lotnisk na zagarniętych ziemiach. Ten w Rumi przy lotnisku wybudowany o podstawie prostokąta 10,4 x 14,3 i wysokości wewnętrznej pomieszczeń 2,55 m. Z tego 0,8 m było poniżej poziomu terenu. Posiadał trzy niezależne komory w tym dwie dłuższe w kształcie litery U. Pomieszczenia ścian w środku były gładkie w kolorze piaskowym bez jakichkolwiek uszkodzeń i śladów przechowywanych tam materiałów, robiły wrażenie wyjątkowo czystych pomieszczeń zbiornikowych. Wejście do niego znajdowało się w stropie. W czasie okupacji obsypany był ziemią, tworząc dla zamaskowania trawiasty pagórek. Na początku lat sześćdziesiątych został pozbawiony osłony ziemnej i w takim stanie przetrwał do jego rozbiórki na początku kwietnia 2007 roku. W trakcie jego rozbiórki na bieżąco sporządzano jego dokumentację techniczną i zdjęciową. Dziś w jego miejscu stanął wielorodzinny dom mieszkalny.

Punkty obserwacyjne

Stanowisko obserwacyjne przy ulicy Żwirki i Wigury - 2001r.

Na terenie przyległym do lotniska Niemcy wybudowali małe betonowe budki. Stawiano je miejscach, gdzie ruch oporu miał stosunkowo łatwy dostęp do sporządzania szkiców i zdjęć chronionych niemieckich obiektów wojskowych. Wykonywane były one przede wszystkim w czasie alianckich nalotów na lotnisko w Rumi. W tym czasie tylko pozostawali na zewnątrz; niemiecki żołnierz ukryty w wieżyczce obserwacyjnej i jeśli zachodziła akurat konieczność ludzie działający w ruchu oporu. Budka miała specjalny okrągły kształt i stożkowy daszek chroniący w ten sposób od odłamków wybuchających w pobliżu bomb lotniczych. Otworów, a raczej szczelin obserwacyjnych posiadała od dwóch do trzech sztuk. W zależności od potrzeb na danym terenie. W tylniej części posiadała stalowe małe drzwiczki wejściowe. Taka tak zwana wieżyczka obserwacyjna zachowała się do dnia dzisiejszego przy ulicy Żwirki i Wigury w pobliżu byłego lotniska.

Dworzec kolejowy

Widok na stary dworzec kolejowy, 2008

Dziś w miejscu istnienia przedwojennego dworca znajduje się obecnie skład materiałów budowlanych. Budynek dworca powstał w trakcie modernizacji stacji w latach 1915 – 1918. Obejmował przebudowę układu torowego oraz pobudowanie nowego obiektu dworca. Dokumentację jego stworzono w roku 1914, a zakończenie budowy w roku 1916. Posiadał interesującą bryłę architektoniczną z ciekawie zaprojektowanym dachem. Strona zachodnia pomieszczeń budynku przeznaczona była na obsługę ruchu kolejowego i pasażerskiego. W środkowej przez całą szerokość budynku znajdował się holl, a wschodniej od strony obecnej ulicy Sobieskiego restauracja z poczekalnią przedzielona bufetem dla podróżnych z biletami dla I oraz podróżnych II, III klasy. Podczas wyzwolenia Rumi wycofujące się hitlerowskie wojska wysadziły budynek dworca w marcu 1945 roku. Również w tym samym czasie podobny los spotkał wiadukt kolejowy w Janowie.

Kładka w Janowie

Widok na peron SKM i kładkę

Widoczną na zdjęciu kładkę wybudowano w miejscu starego betonowego mostu o konstrukcji łukowej. Most o ładnej sylwetce architektonicznej istniał w latach 1907–1945. Był typowym mostem drogowym o niewielkiej szerokości pozwalającej na przejazd po nim tylko jednego pojazdu. Obecną kładkę nad torami z możliwością zejścia schodami na peron przystanku SKM wybudowano dla poprawienia bezpieczeństwa ruchu pieszego. Powstała ona po zlikwidowaniu przejazdu drogowego w roku 1981, który istniał tu od roku 1945. Przyczółki starego betonowego mostu znajdują się do dnia dzisiejszego w istniejących bocznych nasypach.

Kapliczka patrona wsi Rumia

Na końcu trawnika stała kapliczka Nepomucena

Kapliczka patrona wsi pobudowana została przed rokiem 1770, zaborem tych ziem. Stała ona w samym środku wsi na końcu istniejącego dziś skwerku zieleni przy ulicy Kościelnej, naprzeciwko obecnej szkoły. Kapliczką w tamtym okresie opiekowała się rodzina Kreftów, których dom znajdował się po przeciwnej stronie ulicy, obok szkoły. Kapliczka została rozebrana po wojnie, prawdopodobnie przy poszerzaniu ulicy (w podobnej sytuacji w Zagórzu przy poszerzaniu ulicy Sobieskiego dobrzy ludzie kapliczkę przestawili z własnej inicjatywy). Ta w Starej Rumi nie miała tyle szczęścia. Figurka przez wiele lat stała w kruchcie kościoła Św. Krzyża. W roku 1990 postawiono nową kapliczkę ale już na terenie kościoła. Szkoda, że nie nawiązano do historycznego miejsca wsi Rumi.

Budynek gospodarczy Zelewskich

Bud. gosp. Zelewskich

Wybudowany został w roku 1934 przy ulicy Morskiej, która w tamtych latach miała charakter polnej drogi, ale już wytyczonej przez geodetów dla prężnie rozbudowującej się nowej Rumi. Stanął na podwórzu nowo powstającej zabudowy Zaleskich. Gospodarstwo to było przeznaczone dla młodszej córki Anny, która wyszła za mąż za Kromskiego. Budynek o wymiarach 4,20 x 8,50 wykonany był z betonowych pustaków, poddasze wymurowane zostało z cegły. Ściany zewnętrzne posiadały ozdobną porowatą powierzchnię. Dach dwuspadowy pokryty został dachówką cementową. Strop nad parterem wykonany był z drewna, co zapobiegało przy zmianie temperatur powietrza skraplaniu się wody na znajdujący się w środku inwentarz. Z prawej strony wydzielone było pomieszczenie na paszarnię. Z drugiej strony obory znajdowały się drzwi do usuwania obornika. Na strychu przechowywane było siano dla zwierząt. Zrzucane było dla trzody specjalnym otworem wykonanym w drewnianym stropie nad żłobem. Obecnie w nienajlepszym stanie znajduje się więźba dachowa, pozostała część budynku jest zadbana.

Pierwsza murowana szkoła

Szkoła Podstawowa nr 1 w Starej Rumi, 1999r.

Obecny budynek Szkoły Podstawowej nr 1 w Rumi wybudowany został w roku 1916. Powstał w miejscu starej drewnianej szkoły z roku 1815. Pierwszą drewnianą szkołę postawiła rodzina Hildebrandtów, która była właścicielem Dworku pod Lipami oraz kuźni wodnej przy obecnej ulicy Starowiejskiej. W początkowym okresie w szkole znajdowały się trzy sale lekcyjne i trzy pomieszczenia mieszkalne przeznaczone dla nauczycieli. W swym pierwotnym kształcie budynek Szkoły Podstawowej nr 1 przetrwał do lat 1935-36, kiedy nad częścią parteru nadbudowano dodatkowe sale lekcyjne. Po wojnie budynek przechodził remonty bieżące dostosowując obiekt do aktualnych potrzeb nauczania.

Budynek dyżurnego PKP

Nastawnia dysponująca w Rumi wyb. w roku 1952

Po wysadzeniu budynku dworca w marcu 1945 wszystkie urządzenia do sterowania ruchem kolejowym na stacji Rumia legły w gruzach. Mało kto wie, że nowe centrum dyspozycyjne tymczasowo uruchomiono w wagonie towarowym stojącym na torze bocznym przy przejeździe kolejowym. Cała praca sterowaniem ruchu odbywała się w prymitywnych warunkach. Urządzenia pracowały na tej samej zasadzie jak w okresie międzywojennym. Dopiero po wybudowaniu w okolicy rzeki Zagórskiej Strugi nastawni dyspozycyjnej (głównej) w roku 1952 radykalnie poprawiły się warunki pracy i zmieniło się bezpieczeństwo ruchu na stacji. Dodatkowo budowa nastawni spowodowana była wybudowaniem w 1949 roku linii kolejowej do Gdyni Oksywia. Od tego momentu Rumia pomimo, że nie posiadała dworca, stary wysadzili jeszcze hitlerowcy, stała się stacją węzłową. Na koniec XX wieku skasowano w budynku nowego dworca biuro dyżurnego ruchu przenosząc je do nastawni. Stąd dyżurny ruchu zapowiada informacje o kursowaniu pociągów przyjeżdżających na stację Rumia.

Stara i nowa plebania

Nowoczesna plebania przy ulicy Kościelnej stanęła w miejscu starej z II połowy XVIII w.

Pod koniec lat siedemdziesiątych rozebrano starą wiekową plebanię przy kościele p.w. Św. Krzyża w Starej Rumi i w jej miejsce pobudowano nową. Teraz tylko na starych fotografiach można jeszcze zobaczyć tą pochodzącą z II połowy XVIII wieku.
   Plebania należała do ówczesnego zabytkowego kościoła p.w. Św. Stanisława, którego ruiny do dziś stoją na starym cmentarzu przy ul. Kościelnej. Dokumenty z wizytacji kościelnej z 1766 roku pozwalają dokładnie odtworzyć dawny wygląd i stan plebani. Przylegały do niej zabudowania gospodarskie opisane w kolejnej wizytacji z 1781 roku. Plebania w takim stanie przetrwała do lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku.